 |
| Prof. Dr. Şahin UÇAR |
Vadi Yayınları: 25
Felsefe Dizisi: 6
Prof.Dr. Şahin Uçar:
Tarih Felsefesi Yazıları
Yayıma Hazırlayan:
Yasin Aktay
Vadi Yayınları, Şahin Uçar
Birinci Basım: Ekim, 1994
Düşünmek deyince aklıma Descartes'in "düşünüyorum öyleyse varım" sözü gelmişti; bu söze dair bir şahsi tecrübemi anlatmak istiyorum.
Geçenlerde, Lübnanlı Papaz Marun Huri'in El-felsefetü'l Fransiyye, min dikart ile sartır (Dekart'tan Sartre'ye kadar Fransız Felsefesi) kitabını okuyordum. (Jan Wahl'den tercüme) Baktım ki Marun Huri; "Cogito; ergo, Sum"u: "Üfekkirü, izen ene mevcudün" diye tercüme etmiş. İşte Dekart'ın bütün felsefesini üzerine bina ettiği kaziye! 15 sayfa kadar bu sözün şerhin okudum: ikide bir "kucitu" (cogito) sözü geçiyor tabii, Fi tarihinde Latince'ye heves etmiş, biraz çalışmıştım (İngilizce'nin yarısı Latince'den gelir zaten). Birden farkettim ki, biz Dekart'ı yanlış anlıyoruz. "Üfekkirü, izen ene mevcudün", "Düşünüyorum o halde varım'" demektir. Arapça'ya da tıpkı Türkçeye tercüme edildiği gibi "Düşünüyorum" olarak tercüme edilmiş. Sağolsun M. Karasan, Dekat'a aşinalığım, klasiklerden çıkan tercümeleri sayesinde, talebelik yıllarımdan başlar. Hiç bir zaman, bu "düşünüyorum" kelimesinin tercümesinden şüphe etmemiştim. Nasıl edeyim ki, bütün felsefe tarihi boyunca da böyle anlaşılmış. Eseri bir Türkçe tercümesinden yahut İngilizce tercümesinden okusam, yine fark edemezdim. Bu farklı anlama imkanını bana Arapça verdi. Kitabın 13. sayfasına heyecanla buluşumu yazmışım. Evreka! (Buldum!?...) "Cogito, ergo Sum"un tercümesi "üfekkirü, izene ene mevcudün" değil, "Eşuru, izen ene mevcudün" olacak Hatta Dekart'ı aslında sevmediği tecrübeci geleneğe yaklaştırmak bahasına, "Udriku" dahi denilebilir, fakat üfekkirü (düşünüyorum) olmaz! Eşuru (şuruna varıyorum) diye anlaşılmalı. Çünki Cogito'nun Latince'deki anlamı da budur. (Şüphesiz düşünüyorum anlamı da var, ve zaten fark, bir nüans farkı gibi görünüyor bu tercümede) Dekart'ın kasdetmesi gereken anlamı da zaten budur. İşte dil ve arkasındaki kültür beckgroundu (zemini, arkaplanı). (Sayfa 118-119)
